5η θεματική ψηφιακή ξενάγηση: Η Δημητριάδα κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή

 

Συνεχίζονται οι θεματικές διαδικτυακές ξεναγήσεις

στους αρχαιολογικούς χώρους της Μαγνησίας

Πέμπτη ψηφιακή ξενάγηση: «Η Δημητριάδα κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή»

 

Το ενδιαφέρον πάρα πολλών, μαθητών, σπουδαστών, φοιτητών, εκπαιδευτικών, γονέων αλλά και όσων πολιτών επιθυμούσαν να μάθουν και να ξεναγηθούν σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Μαγνησίας, συγκέντρωσαν το προηγούμενο χρονικό διάστημα οι δωρεάν «Ψηφιακές ξεναγήσεις» που διοργάνωσαν όλους τους προηγούμενους μήνες,, οι “Φίλοι του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων” σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και την Ένωση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά εννέα ξεναγήσεις σε διάφορα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ενώ μετά από προτροπή πολλών συμπολιτών, καθώς το καθεστώς εφαρμογής των μέτρων κατά της πανδημίας του κορωνοϊού συνεχίζεται, θα γίνουν εκ νέου εμπλουτισμένες σχετικές ξεναγήσεις, απευθυνόμενες σε όλους όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν.

Υπενθυμίζεται ότι η πανδημία του Covid-19 ανάγκασε τους προαναφερόμενους φορείς, να διακόψουν προσωρινά τις προγραμματισμένες και εξαιρετικά επιτυχημένες δια ζώσης δωρεάν ξεναγήσεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Μαγνησίας, που πραγματοποιούνται τα προηγούμενα χρόνια.

Τις ξεναγήσεις έκανε για μία ακόμη χρονιά η διδάκτωρ Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-διπλωματούχος ξεναγός και μέλος του σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας και Β. Σποράδων», κα Μελίνα Κωστίδη.

Όπως δηλώνει η πρόεδρος του Σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων» κα Σούλα Μπαρτζιώκα, «τα μέλη του σωματείου με την αμέριστη στήριξη και συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου αποφάσισαν  να αξιοποιήσουν τα τεχνολογικά μέσα (διαδίκτυο, φωτογραφίες, βίντεο) και να επιχειρήσουν ψηφιακές βόλτες στην περιοχή, καλώντας το κοινό που τους ακολουθούσε ενεργά και πρόθυμα στις δράσεις τους, να στηρίξει και αυτή την πρωτοβουλία τους. Για να υπάρχει καλύτερη και ευκολότερη πρόσβαση, το υλικό όλων των ψηφιακών ξεναγήσεων και των πολιτιστικών δράσεων του Σωματείου θα αναρτάται στη δημόσια σελίδα στο Facebook ΦΙΛΟΙ ΑΘΑΝΑΣΑΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΒΟΛΟΥ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ αλλά και στο αντίστοιχο προφίλ στο Facebook της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου, καθώς και στα sites των δύο φορέων, ώστε να το επισκέπτονται όλοι όσοι το επιθυμούν.

Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου Ηλίας Κουτσερής, ο πολιτισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Παιδείας μας και οι ξεναγήσεις, μια όμορφη και δημιουργική γνώση καθώς και διαφυγή απ΄τη καθημερινότητα, παιδιών και γονέων και αίτημα πλέον πολλών. Η Ένωση θα συνεχίσει τη συμβολή της και σε αυτό τον τομέα, με τη συνεργασία των «Φίλων των Μουσείων» και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας.

Πέμπτη ψηφιακή ξενάγηση: «Η Δημητριάδα

κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή»

Η πέμπτη θεματική ψηφιακή ξενάγηση έχει τίτλο: «Η Δημητριάδα κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή».  Θα επισκεφτούμε «ψηφιακά» το ανάκτορο, το θέατρο και το υδραγωγείο, το ταβερνείο και θα θαυμάσουμε τις επιτύμβιες στήλες που αποτελούν μοναδικά έργα τέχνης. Γίνεται αναφορά στην «Δημητριάδα την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο», στις ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Δημητριάδας, στο Ανάκτορο και το θέατρο, τις επιτύμβιες στήλες, το ρωμαϊκό υδραγωγείο, το ταβερνείο κ.λ.π. 

 Μελίνα Κωστίδη

Διδάκτωρ Νεότερης Ιστορίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-διπλωματούχος ξεναγός, μέλος του σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου»

melinakostidi@hotmail.com

  

 

 

 

Πέμπτη ψηφιακή ξενάγηση με τίτλο: «Η Δημητριάδα κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή»

 

Το Σωματείο  “Φίλοι του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων” σας καλωσορίζει με ιδιαίτερη χαρά στην πέμπτη θεματική ψηφιακή μας ξενάγηση με τίτλο: «Η Δημητριάδα κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή». Θα επισκεφτούμε «ψηφιακά» το ανάκτορο, το θέατρο και το υδραγωγείο, το ταβερνείο και θα θαυμάσουμε τις επιτύμβιες στήλες που αποτελούν μοναδικά έργα τέχνης. Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, την Ένωση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου και τη διδάκτορα Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-διπλωματούχο ξεναγό, κα Μελίνα Κωστίδη. Για να υπάρχει καλύτερη και ευκολότερη πρόσβαση το υλικό όλων των ψηφιακών ξεναγήσεων και των πολιτιστικών δράσεων του Σωματείου αναρτάται στη δημόσια σελίδα μας στο Facebook ΦΙΛΟΙ ΑΘΑΝΑΣΑΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΒΟΛΟΥ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ.

 

Καλή ψηφιακή βόλτα!

Σούλα Μπαρτζιώκα,

 πρόεδρος του Σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η ελληνιστική εποχή

«Ελληνιστική» ονομάζεται η  περίοδος που ορίζεται από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. μέχρι τη ναυμαχία στο Άκτιο το 31 π.Χ. Τα εδάφη που κατέκτησε στρατιωτικά ο Αλέξανδρος και αποτέλεσαν την πολιτική και πολιτιστική σφαίρα επιρροής των διαδόχων περιελάμβαναν εκτός από την κυρίως Ελλάδα, τη Συρία και την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο και τη Λιβύη και όλα τα εδάφη της Εγγύς Ανατολής που ανήκαν στην παλαιότερη Περσική αυτοκρατορία. Το τέλος της ελληνιστικής εποχής ταυτίζεται με την πτώση του βασιλείου των Πτολεμαίων και την προσάρτηση της Αιγύπτου στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

    Το επίθετο «ελληνιστικός» προέρχεται από τον όρο «Hellenismus» τον οποίο εισηγήθηκε ο Γερμανός ιστορικός Johann Gustav Droysen με το τρίτομο έργο του Geschichte des Hellenismus (Αμβρούργο,1836–1843) που αφορούσε τη βιογραφία του Αλεξάνδρου και των διαδόχων του.

Τα τέσσερα ελληνιστικά βασίλεια

Το βασίλειο των Αντιγονιδών στη Μακεδονία

Το βασίλειο των Ατταλιδών στην Πέργαμο

Το βασίλειο των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο

 Το βασίλειο των Σελευκιδών στην Ασία

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A105/29/163,942/

 

Δημήτριος ο Πολιορκητής
(336-282 π.Χ.):
ο ιδρυτής της Δημητριάδας

Ήταν ο γιος του στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αντίγονου του Μονόφθαλμου, ο οποίος ίδρυσε τη Δυναστεία των Αντιγονιδών. Διακρίθηκε στους πολέμους των Διαδόχων. Ονομάστηκε «Πολιορκητής» γιατί κατά τη διάρκεια της βασιλείας του χρησιμοποίησε πρωτότυπα όπλα για τις πολιορκίες των πόλεων που ήθελε να κατακτήσει. Νικήθηκε στη μάχη της Ιψού (301 π.Χ.) από τις ενωμένες δυνάμεις του Κασσάνδρου, του Πτολεμαίου και του Λυσιμάχου.  Ο Δημήτριος, αφού αναδιοργάνωσε τον στρατό του, ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Μακεδονίας, αλλά εκδιώχθηκε από τον Λυσίμαχο και τον Πύρρο. Στη Μικρά Ασία νικήθηκε από τον Σέλευκο.

 

 

 

Η Δημητριάδα την ελληνιστική περίοδο

Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. για την καλύτερη διοίκηση του κράτους του - επειδή η μακεδονική πρωτεύουσα Πέλλα βρισκόταν μακριά από την Αθήνα και γενικά τη νότιο Ελλάδα, όπου δεν ήταν αποδεκτή η μακεδονική κυριαρχία - ίδρυσε νέα πρωτεύουσα, τη Δημητριάδα. Συνοίκησε τις μικρές κώμες της περιοχής, για να δημιουργήσει ένα ισχυρό οικονομικό και πολιτικό κέντρο, χρησιμοποιώντας ως πυρήνα την κλασική πόλη των Παγασών.

Η Δημητριάδα ιδρύθηκε το 293 π.Χ. για να αποτελέσει τη μια από τις τρεις «κλείδες» ή «πέδες» της Ελλάδας μαζί με τη Χαλκίδα και την Κόρινθο.   Η Δημητριάδα κατά την ελληνιστική εποχή ήταν μια ιδιαίτερα μεγάλη πόλη σε έκταση και πληθυσμό. Ο περίβολος των ισχυρών αμυντικών τειχών της έχει μήκος πάνω από 8.000 μέτρα. Διέθετε δυο λιμένες για τον ελλιμενισμό των εμπορικών πλοίων και του πολεμικού στόλου. Χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο για τις πολιτικές και στρατιωτικές επεμβάσεις τη δυναστείας των Αντιγονιδών στη Θεσσαλία και στη νότια Ελλάδα. Ήκμασε από το 217 π.Χ. έως το 168 π.Χ., όταν μετά τη μάχη της Πύδνας το μακεδονικό βασίλειο καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους.

 

 

Η Δημητριάδα τη ρωμαϊκή περίοδο

Από τον 1ο αι. π.X. η Δημητριάδα έχασε την πολιτική της δύναμη και άρχισε να συρρικνώνεται εδαφικά. Εγκαταλείφθηκε το μεγαλύτερο μέρος της και ο οικισμός περιορίστηκε στο βόρειο τμήμα της, προς τη θάλασσα, και ακόμη λιγότερο στο νότιο τμήμα της αρχαίας πόλης. Στους αυτοκρατορικούς χρόνους έχασε μεγάλο μέρος της σημασίας της, εξακολούθησε όμως να παραμένει η πρωτεύουσα του Kοινού των Mαγνήτων.

 

Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Δημητριάδας

Οι ανασκαφές άρχισαν στην περιοχή της Δημητριάδας στο τέλος του 19ου αιώνα και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Ο Απόστολος Αρβανιτόπουλος  ανέσκαψε σε μεγάλη έκταση το τείχος και τους πύργους του, όπου είχαν εντοιχισθεί οι  επιτύμβιες στήλες, καθώς και νεκροταφεία, ιερά και μέρος του ανακτόρου και του θεάτρου.

Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν την περίοδο 1956-1961 από τον Δ.Ρ. Θεοχάρη στο θέατρο και στο ανάκτορο, και από Γερμανούς αρχαιολόγους με επικεφαλής τον Vl. Milojcic την περίοδο 1967-1981. Από το 1981 μέχρι σήμερα διενεργούνται συστηματικές και σωστικές ανασκαφές από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας.

 

 

Το ανάκτορο

Ήταν το κέντρο της πολιτικής και διοικητικής δράσης των Μακεδόνων βασιλέων. Δεσπόζει επάνω σε ύψωμα στο ανατολικό τμήμα της πόλης, βόρεια της αγοράς. Χρονολογείται στο α΄ τέταρτο του 2ου αι. π.Χ., στην εποχή του Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππου Ε΄, αλλά οικοδομήθηκε επάνω σε προγενέστερο συγκρότημα, του 3ου αι. π.Χ., ερείπια του οποίου εντοπίσθηκαν κυρίως στη βορειοανατολική περιοχή.  Ήταν τετραπύργιο, δηλαδή ένα ορθογώνιο κτίριο με πύργους στις τέσσερις γωνίες, με αίθουσες, διαμερίσματα και κλίμακες για τον όροφο. Περιβαλλόταν από περίστυλη αυλή με οκτώ δωρικούς κίονες σε κάθε πλευρά.

Δυτικά και Νοτιοδυτικά του τετραπυργίου αναπτύσσονταν σε χαμηλότερα επίπεδα οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις. Εκεί βρισκόταν η αίθουσα με την αψίδα στη μια πλευρά της, διαμερίσματα που σχετίζονταν πιθανόν με λουτρικές εγκαταστάσεις, μια ακόμη αυλή με στοές περιμετρικά της, οι οποίες διακοσμούνται με κονιάματα κόκκινου, λευκού και γκρίζου χρώματος.

Κατά το διάστημα 167 -120 π.Χ. η βόρεια περίστυλη αυλή μετατράπηκε σε εργαστηριακό χώρο, όπου λειτουργούσαν τρεις κεραμικοί κλίβανοι και ένας λάκκος χύτευσης χάλκινων αγαλμάτων. Μετά το 120 π.Χ. δεν παρατηρείται κανενός είδους δραστηριότητα στο χώρο του ανακτόρου.

 

Το θέατρο

Το θέατρο της Δημητριάδας κατασκευάστηκε ταυτόχρονα με την ίδρυση της πόλης. Κατασκευάστηκε απέναντι από το ανάκτορο των Μακεδόνων βασιλέων και κάτω από το λόφο όπου ήταν ιδρυμένο το ηρώο των Αρχηγετών και Κτιστών της πόλης της Δημητριάδος. Έχει υποστηριχτεί ότι το θέατρο εξυπηρετούσε και τις ανάγκες ηρώου.

Ένας ελληνιστικός κυλινδρικός βωμός με βουκράνια και γιρλάντες βρισκόταν στη μέση της ορχήστρας, ενώ στην περιφέρειά της ήταν στημένα ψηφίσματα της Δημητριάδας και του Κοινού των Μαγνήτων. Η περιοχή του θεάτρου έγινε ο χώρος απόκρυψης ενός θησαυρού αργυρών νομισμάτων του Κοινού των Θεσσαλών και των Μαγνήτων, μετά τα μέσα του 1ου αι. π.Χ. κατά την περίοδο που το θέατρο δεν λειτουργούσε.

Έχει όλα τα βασικά χαρακτηριστικά των ελληνιστικών θεάτρων:

το σκηνικό οικοδόμημα,

την ορχήστρα

και το κοίλο με το επιθέατρο.

Στη ρωμαϊκή φάση λειτουργίας του θεάτρου ανήκει ένα ενεπίγραφο βάθρο προς τιμήν του αυτοκράτορα Τίτου, που βασίλεψε από το 79 ως το 81 μ.Χ. και χαρακτηρίζεται ως «Νέος Απόλλων».

 

Από το ανέβασμα της παράστασης του «Αίαντα» του Γιάννη Ρίτσου στο Αρχαίο Θέατρο Δημητριάδος στις 29 Σεπτεμβρίου 2019. Σκηνοθεσία /ερμηνεία: Γιάννης Τράντας

 

Οι επιτύμβιες στήλες

Βρέθηκαν εντειχισμένες σε πύργους του τείχους της Δημητριάδος, καλυμμένες από πλίνθους της ανωδομής των πύργων, οι οποίες συνετέλεσαν στη διατήρηση των χρωμάτων τους. Η ζωγραφική ήταν πιο εύκολη και φτηνή τέχνη σε σύγκριση με τη γλυπτική. Στις στήλες αναγραφόταν:

το όνομα του νεκρού, η καταγωγή του και μερικές φορές  η οικογενειακή του κατάσταση. Σε κάποιες υπάρχουν επιγράμματα που αναφέρονται στις συνθήκες θανάτου και στις αρετές του θανόντος.

Το ρωμαϊκό υδραγωγείο

Υδροδοτούσε την πόλη με νερό από το Πήλιο. Διέσχιζε το αρχαίο θέατρο, πιθανόν σε μια περίοδο που το θέατρο δεν λειτουργούσε (δεύτερο μισό του 4ου αι. μ.Χ.) Τμήματα της χτιστής αύλακας που διοχέτευε το νερό εντοπίστηκαν σε πολλά σημεία, ως και στο λόφο πάνω από το θέατρο, όπου υπάρχει χτιστή δεξαμενή. Η πορεία του υδραγωγείου συνεχιζόταν προς τα ανατολικά με χτιστούς πεσσούς που συνδέονταν μεταξύ τους με καμάρες, πάνω στις οποίες στηριζόταν η αύλακα. Σήμερα σώζονται μόνο τμήματα των πεσσών που οι ντόπιοι τα ονομάζουν «Δόντια».

http://efamagvolos.culture.gr/Demetriada.html

 

Το ταβερνείο

Στο βόρειο λιμάνι της Δημητριάδας αποκαλύφθηκε ένα ρωμαϊκό κτιριακό συγκρότημα, σε έκταση περίπου 720 τ. μ., που χρονολογείται στον 3ο  αι. μ.Χ. Αποτελούνταν από μια οικία με ψηφιδωτά δάπεδα και μια ταβέρνα. Η οικία πιθανότατα ανήκε σε κάποιο πλούσιο έμπορο, ο οποίος δίπλα στην κατοικία του είχε το κατάστημά του για την εξυπηρέτηση των Ρωμαίων που ζούσαν και εμπορεύονταν στην περιοχή. Καταστράφηκε από πυρκαγιά στα μαγειρεία και τις αποθήκες. Στο ταβερνείο βρέθηκε μια χάλκινη ζυγαριά, πολλές οστέινες περόνες και πολλά νομίσματα. Τα κύπελλα που βρέθηκαν στο ρωμαϊκό καπηλειό της Δημητριάδας μαρτυρούν ότι οι θαμώνες έπιναν γλυκό κρασί, τον περίφημο Ειλεό οίνο, που προερχόταν από την Ιταλία.

 

http://efamagvolos.culture.gr/Demetriada.html

Η Δημητριάδα στο διαδίκτυο

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας ξενάγησε το κοινό ψηφιακά στην περιοδική έκθεση για τα 110 χρόνια ίδρυσης και λειτουργίας του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου. Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης περιλαμβάνει ευρήματα από τις ανασκαφές του Αρβανιτόπουλου στη Δημητριάδα και ειδικότερα στο ιερό της Πασικράτας και το νότιο νεκροταφείο, καθώς και ευρήματα νεότερων ανασκαφών.

https://filoiefamagvolos.wordpress.com/%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b9%ce%bf%ce%b4%ce%b9%ce%ba%ce%b7-%ce%b5%ce%ba%ce%b8%ce%b5%cf%83%ce%b7-%ce%b1%ce%b8%ce%b1%ce%bd%ce%b1%cf%83%ce%b1%ce%ba%ce%b5%ce%b9%ce%bf-%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%b9/

http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2377

http://atlasthessalias.culture.gr/----------1.html

http://efamagvolos.culture.gr/Demetriada.html

   Το Σωματείο «Διάζωμα»  με πρόεδρο τον κ. Σταύρο Μπένο έχει αναλάβει να αποκαταστήσει και να αναδείξει περισσότερα από 55 αρχαία θέατρα (μεταξύ αυτών και το αρχαίο θέατρο Δημητριάδας) https://www.diazoma.gr/theaters/%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce%bf-%ce%b8%ce%ad%ce%b1%cf%84%cf%81%ce%bf-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%b7%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%ac%ce%b4%ce%bf%cf%82/

https://www.youtube.com/watch?time_continue=2&v=Neok5GTAa24&feature=emb_logo

https://www.youtube.com/watch?v=aFQar3-QQ34