Αστροφυσική και Ραδιοαστρονομία για μαθητές μέσα από τον υπολογιστή τους

Το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας συμμετέχει στην εκπαιδευτική δράση «ΡΑΔΙΟΣΥΜΠΑΝ1,2->3», που υλοποιεί η Ελληνική Εταιρεία Φυσικής για την Επιστήμη και την Εκπαίδευση (ΕΕΦΕΕ), με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν οι μαθητές εξ αποστάσεως τις εκπαιδευτικές ομιλίες, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης,  ενώ θα πραγματοποιούνται και εικονικές επισκέψεις των μαθητών με την προβολή video.

Σκοπός της εκπαιδευτικής δράσης είναι να διεγείρει την περιέργεια, να διαμορφώσει νοοτροπία και τρόπο σκέψης, να καλλιεργήσει, να ενθαρρύνει και να εμπνεύσει μαθητές πρωτοβάθμιας (για τις τάξεις Ε΄ και Στ΄) και δευτεροβάθμιας (για όλες τις τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου) εκπαίδευσης στην Αστροφυσική – Ραδιοαστρονομία (Αόρατη Αστροφυσική), στην τεχνολογία του Ραδιοτηλεσκοπίου παραβολοειδούς τύπου, και στις επιστήμες που τα υποστηρίζουν, όπως η μικροκυματική τεχνολογία, η ηλεκτρονική, κλπ.

Όπως επισημαίνεται από το Τμήμα αν κάτι έχει καταδείξει η πανδημία του COVID-19 είναι η ανάγκη για γνώση από ακαδημαϊκά εξειδικευμένους και έμπειρους επιστήμονες που την παράγουν. #ΜΕΝΟΥΜΕΣΠΙΤΙ αλλά συνεχίζουμε να μαθαίνουμε. Έτσι στόχος της δράσης είναι η Ελληνική Εταιρεία Φυσικής για την Επιστήμη και την Εκπαίδευση έμπνευση, ενθάρρυνση, ώθηση και ενίσχυση των μαθητών στην ουσιαστική και σε βάθος εκπαίδευση στον 21ο αιώνα, όπου η επιστημονική εξειδίκευση θεωρείται απαραίτητη, και η ημιμάθεια – αμάθεια βρίσκεται δυστυχώς σε περίσσεια.

Για τους λόγους αυτούς η επικοινωνία με την επιστημονική ομάδα της μετατροπής και λειτουργίας του Ελληνικού ραδιοτηλεσκοπίου θα παραμένει ανοικτή και μετά το τέλος των εξ’ αποστάσεως εκπαιδευτικών δράσεων στο εκάστοτε σχολείο (αλλά και στο χώρο που βρίσκεται η υποδομή του ραδιοτηλεσκοπίου όταν η ζωή επανέλθει στα φυσιολογικά επιτρεπτά όρια).

Η όλη προσπάθεια θα επικουρείται από έντυπο εκπαιδευτικό - πληροφοριακό υλικό το οποίο θα διατίθεται και ηλεκτρονικά για τις ανάγκες του #ΜΕΝΟΥΜΕΣΠΙΤΙ.

Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται σε σχολεία Γενικής / Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Μουσικά, Αθλητικά, Καλλιτεχνικά, Εκκλησιαστικά Σχολεία όλης της χώρας και μπορεί να αξιοποιηθεί είτε στο πλαίσιο μαθήματος (π.χ. Ερευνητική Εργασία), ως προαιρετική σχολική δραστηριότητα, ή ως εκπαιδευτική δράση / και αργότερα επίσκεψη δια ζώσης.

 α) Οι εξ αποστάσεως ομιλίες θα πραγματοποιούνται από την Ομάδα των επιστημονικών υπευθύνων του έργου της μετατροπής της κεραίας τηλεπικοινωνιών σε ραδιοτηλεσκόπιο, που συνδιευθύνουν οι (αλφαβητικά) Επίκουροι Καθηγητές Βελντές Γιώργος και Γκιζάνη Νεκταρία κατόπιν απόφασης του Συλλόγου Διδασκόντων και με τη σύμφωνη γνώμη του/της Διευθυντή/τριας της σχολικής μονάδας, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση των μαθητών ή της σχολικής μονάδας. Η διάρκεια της ομιλίας θα είναι δύο διδακτικές ώρες και μπορεί μετά από ζήτηση σε επόμενη φάση να συνεχιστεί και με διαδραστική συνιστώσα – πείραμα διάρκειας μίας ώρας.

Το αντικείμενό της ομιλίας στο πρώτο τμήμα της (1 διδακτική ώρα) θα είναι στην Αστροφυσική – Ραδιοαστρονομία, στην αναζήτηση τεχνολογικών ιχνών από ανεπτυγμένη εξωγήινη ζωή, και στην τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί για τη λήψη και επεξεργασία των ραδιοκυμάτων από το Σύμπαν.

Οι μαθητές θα διαπιστώνουν ότι επιπλέον της επιστημονικής γνώσης, είναι και γίνονται χρήστες εφαρμογών στην καθημερινότητά τους, που έχουν προκύψει από τη Ραδιοαστρονομία και την αστροφυσική εν γένει. Θα γίνονται κοινωνοί της τεχνολογικής μεθόδου της συμβολομετρίας που ανακαλύφθηκε για τις ανάγκες της Ραδιοαστρονομίας, και πώς αυτή επίσης χρησιμοποιείται για γαιωδεσιακές και σεισμολογικές μελέτες.

 Στο δεύτερο τμήμα της ομιλίας (1 διδακτική ώρα) οι μαθητές θα γνωρίσουν πως οι επιστημονικοί κλάδοι της εφαρμοσμένης φυσικής όπως η ραδιοηλεκτρολογία, η ηλεκτρονική, η ηλεκτρολογία, η μηχανολογία καθώς και η πληροφορική συνδυάζονται σε συνεργασία με τη ραδιοαστρονομία για να δημιουργήσουν ένα επιστημονικό όργανο, το ραδιοτηλεσκόπιο για να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση και την επεξεργασία των ραδιοκυμάτων από το Σύμπαν.

Τέλος, θα έρθουν σε επαφή με τις τεχνολογικές προκλήσεις της μετατροπής μιας παραβολικής κεραίας, που χρησιμοποιείται για δορυφορικές επικοινωνίες, σε ραδιοτηλεσκόπιο και σε δέκτη λήψης σημάτων από διαστημικές συσκευές (deep space επικοινωνίες).

Η διαδραστική συνιστώσα της ομιλίας (1 διδακτική ώρα) θα περιέχει πείραμα με κεραία για να αποκτήσουν οι μαθητές αίσθηση στη λήψη ραδιοσημάτων στη Γη.

β) Η επί του παρόντος εικονική επίσκεψη των μαθητών/τριών στο χώρο του ραδιοτηλεσκοπίου (ΚΔΕΘ, Σκάρφεια Λοκρίδος, βλ. εικόνα 1) θα πραγματοποιείται με προβολή βίντεο της περιοχής που βρίσκεται το όργανο.

Σημειώνεται ότι όταν ομαλοποιηθεί η κατάσταση με την πανδημία του COVID-19, τα σχολεία τα οποία συμμετείχαν στην εκπαιδευτική δράση ΡΑΔΙΟΣΥΜΠΑΝ1,2 -3 μπορούν να επισκεφθούν το χώρο του ραδιοτηλεσκοπίου. Η επίσκεψη θα λαμβάνει χώρα μετά από απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων και τη σύμφωνη γνώμη του/της Διευθυντή/ντριας της σχολικής μονάδας και με ευθύνη αυτών, καθώς και με την παρουσία εκπαιδευτικού/ών της σχολικής μονάδας, τηρουμένων των όρων περί ασφαλούς μετακίνησης.

Οι Διευθύνσεις των Σχολείων (λυκείων, γυμνασίων, δημοτικών), ή οι εκπαιδευτικοί που θα οριστούν υπεύθυνοι επικοινωνίας μπορούν να στέλνουν μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις διευθύνσεις ngizani@eap.gr και gveldes@uth.gr προκειμένου να λάβουν πρόσθετες πληροφορίες, να θέσουν ερωτήματα και να προγραμματίσουν τη διεξαγωγή των εξ’ αποστάσεως ομιλιών και την εικονική ξενάγηση των μαθητών.