βάθμιας εκπαίδευσης Δήμου Βόλου

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε. Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
-- Κ. Π. Καβάφης (Ποιήματα 1897-1933)

Τρίτη 13 Απριλίου 2021

Έβδομη ψηφιακή ξενάγηση: «Ο διαχρονικός λόφος της Γορίτσας»

Συνεχίζονται οι θεματικές διαδικτυακές ξεναγήσεις

στους αρχαιολογικούς χώρους της Μαγνησίας

Το ενδιαφέρον πάρα πολλών, μαθητών, σπουδαστών, φοιτητών, εκπαιδευτικών, γονέων αλλά και όσων πολιτών επιθυμούσαν να μάθουν και να ξεναγηθούν σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Μαγνησίας, συγκέντρωσαν το προηγούμενο χρονικό διάστημα οι δωρεάν «Ψηφιακές ξεναγήσεις» που διοργάνωσαν όλους τους προηγούμενους μήνες,, οι “Φίλοι του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων” σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και την Ένωση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά εννέα ξεναγήσεις σε διάφορα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ενώ μετά από προτροπή πολλών συμπολιτών, καθώς το καθεστώς εφαρμογής των μέτρων κατά της πανδημίας του κορωνοϊού συνεχίζεται, θα γίνουν εκ νέου εμπλουτισμένες σχετικές ξεναγήσεις, απευθυνόμενες σε όλους όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν.

Υπενθυμίζεται ότι η πανδημία του Covid-19 ανάγκασε τους προαναφερόμενους φορείς, να διακόψουν προσωρινά τις προγραμματισμένες και εξαιρετικά επιτυχημένες δια ζώσης δωρεάν ξεναγήσεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Μαγνησίας, που πραγματοποιούνται τα προηγούμενα χρόνια.

Τις ξεναγήσεις έκανε για μία ακόμη χρονιά η διδάκτωρ Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-διπλωματούχος ξεναγός και μέλος του σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας και Β. Σποράδων», κα Μελίνα Κωστίδη.

Όπως δηλώνει η πρόεδρος του Σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων» κα Σούλα Μπαρτζιώκα, «τα μέλη του σωματείου με την αμέριστη στήριξη και συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τα τεχνολογικά μέσα (διαδίκτυο, φωτογραφίες, βίντεο) και να επιχειρήσουν ψηφιακές βόλτες στην περιοχή, καλώντας το κοινό που τους ακολουθούσε ενεργά και πρόθυμα στις δράσεις τους, να στηρίξει και αυτή την πρωτοβουλία τους. Για να υπάρχει καλύτερη και ευκολότερη πρόσβαση, το υλικό όλων των ψηφιακών ξεναγήσεων και των πολιτιστικών δράσεων του Σωματείου θα αναρτάται στη δημόσια σελίδα στο Facebook ΦΙΛΟΙ ΑΘΑΝΑΣΑΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΒΟΛΟΥ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ αλλά και στο αντίστοιχο προφίλ στο Facebook της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου, καθώς και στα sites των δύο φορέων, ώστε να το επισκέπτονται όλοι όσοι το επιθυμούν.

Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου Ηλίας Κουτσερής, ο πολιτισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Παιδείας μας και οι ξεναγήσεις, μια όμορφη και δημιουργική γνώση καθώς και διαφυγή απ΄τη καθημερινότητα, παιδιών και γονέων και αίτημα πλέον πολλών. Η Ένωση θα συνεχίσει τη συμβολή της και σε αυτό τον τομέα, με τη συνεργασία των «Φίλων των Μουσείων» και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας.

Έβδομη ψηφιακή ξενάγηση:

«Ο διαχρονικός λόφος της Γορίτσας»

Η έβδομη θεματική ψηφιακή ξενάγηση έχει τίτλο: «Ο διαχρονικός λόφος της Γορίτσας». Θα αγναντέψουμε «ψηφιακά» την εκπληκτική θέα από το λόφο-πνεύμονα πρασίνου της πόλης μας- και θα περιπλανηθούμε στη μακραίωνη ιστορία του. Στην ξενάγηση γίνεται αναφορά στην προέλευση του τοπωνύμιου , στις ανασκαφές, στην ίδρυση της πόλης, στο λόφο στη διάρκεια της νεότερης εποχής, στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής, στο Ναό Γενεσίου Θεοτόκου «Παναγία Τρύπα» Γορίτσας κ.λ.π.

7η θεματική ψηφιακή ξενάγηση:

Ο διαχρονικός λόφος της Γορίτσας

Μελίνα Κωστίδη

Διδάκτωρ Νεότερης Ιστορίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-διπλωματούχος ξεναγός, μέλος του σωματείου

«Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου»

melinakostidi@hotmail.com

Έβδομη ψηφιακή ξενάγηση με τίτλο:

Ο διαχρονικός λόφος της Γορίτσας

Το Σωματείο «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων» σας καλωσορίζει με ιδιαίτερη χαρά στην έβδομη θεματική ψηφιακή μας ξενάγηση με τίτλο: «Ο διαχρονικός λόφος της Γορίτσας». Θα αγναντέψουμε «ψηφιακά» την εκπληκτική θέα από το λόφο-πνεύμονα πρασίνου της πόλης μας- και θα περιπλανηθούμε στη μακραίωνη ιστορία του.

Ευχαριστούμε την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και την Ένωση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Δ. Βόλου για την εξαιρετική συνεργασία, τις κυρίες Δέσποινα Τσαφετοπούλου και Εύα Κωστίδη για το φωτογραφικό υλικό και τη διδάκτορα Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-διπλωματούχο ξεναγό, κα Μελίνα Κωστίδη για την υλοποίηση των ψηφιακών ξεναγήσεων. Για να υπάρχει καλύτερη και ευκολότερη πρόσβαση το υλικό όλων των ψηφιακών ξεναγήσεων και των πολιτιστικών δράσεων του Σωματείου αναρτάται στη δημόσια σελίδα μας στο Facebook ΦΙΛΟΙ ΑΘΑΝΑΣΑΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΒΟΛΟΥ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ.

Καλή ψηφιακή βόλτα!

Σούλα Μπαρτζιώκα,

πρόεδρος του Σωματείου «Φίλοι Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και Αρχαιολογικών Χώρων Μαγνησίας & Βορείων Σποράδων»

Προέλευση τοπωνύμιου

Η Γορίτσα είναι ένας χαμηλός λόφος ύψους 200 μέτρων, που προβάλλει προς τη θάλασσα μέσα από τον ορεινό όγκο του Πηλίου. Το βόρειο άκρο του λόφου ενώνεται με τον κύριο όγκο του Πηλίου, δημιουργώντας μια στενή λωρίδα.

Το όνομα «Γορίτσα/Γκορίτσα» προέρχεται από τη σλαβική λέξη Gora, που σημαίνει «βουνό» και την υποκοριστική κατάληξη «ιτσα» (–ica). Επομένως, η «Γορίτσα» είναι το μικρό βουνό.

Ανασκαφές στη Γορίτσα

Το 1931 οι Θ. Πολυζώης και Ν. Βασιλάκος στους δυτικούς πρόποδες του λόφου ανέσκαψαν ορισμένους κιβωτιόσχημους τάφους, ενώ κοντά στη Δυτική Πύλη το λεγόμενο «Ταφικό Μνημείο». Τη δεκαετία του 1960 στην πεδιάδα της Αγριάς (εγκαταστάσεις των δεξαμενών της BP, εγκαταστάσεις της Παιδόπολης, εργοστάσιο των Τσιμέντων-ΑΓΕΤ) ερευνήθηκε τμήμα του Ανατολικού Νεκροταφείου της πόλης.

Τη δεκαετία του 1970 ο ιστορικός B.C. Bakhuizen και η ομάδα του πραγματοποίησαν τη συστηματική τοπογραφική αποτύπωση των τειχών, του πολεοδομικού ιστού και των σημαντικότερων μνημείων της πόλης, συμβάλλοντας έτσι ουσιαστικά στη μελέτη της. Το όνομα ωστόσο της πόλης παραμένει ακόμη και σήμερα άγνωστο, αν και κατά καιρούς διάφοροι μελετητές προσπάθησαν να την ταυτίσουν με την Ιωλκό, τη Νήλεια, το Ορμίνιο και τη Δημητριάδα.

Η ίδρυση της πόλης

Ο λόφος της Γορίτσας βρίσκεται στο βάθος του μυχού του Παγασητικού κόλπου, ανατολικά του Βόλου, και ελέγχει πλήρως τη θάλασσα που απλώνεται μπροστά του. Η πόλη ιδρύθηκε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. από τον Μακεδόνα Βασιλιά Φίλιππο Β΄ με σκοπό να αποτελέσει σημαντική στρατηγική θέση στα πλαίσια ενός ευρύτερου σχεδίου που αφορούσε την ίδρυση στρατηγικών θέσεων στη Μαγνησία.

Στο διάστημα 316-298 π.Χ η πόλη ενισχύθηκε οχυρωματικά με ισχυρά τείχη, πιθανότατα, από τον Κάσσανδρο. Όταν ο Δημήτριος ο Πολιορκητής το 294 π.Χ. ίδρυσε την αρχαία Δημητριάδα με τη συνένωση των γύρω κομών, η πόλη της Γορίτσας συνοικίστηκε στην πόλη της Δημητριάδας. Το 250 π.Χ., περίπου, είχε πλέον ολοκληρωθεί η εγκατάλειψή της και από τότε ο λόφος της Γορίτσας δεν ξανακατοικήθηκε.

http://efamagvolos.culture.gr/Goritsa.html

Η πόλη

Η πόλη ήταν χτισμένη σε πλάτωμα στη ΝΑ πλευρά του λόφου της Γορίτσας και περιβαλλόταν από οχυρωματικό τείχος. Η οχύρωση της πόλης ήταν ιδιαίτερα προσεγμένη και κατασκευάστηκε σε μία φάση με ενιαίο σχέδιο. Τα τείχη των τειχών είχαν 33 πύργους και Προμαχώνα, χτισμένο στο βόρειο, πιο ευάλωτο σημείο της πόλης.

Είχε πύλες στα βόρεια και ανατολικά για να μπορούν να ελέγχουν τη διέλευση ανθρώπων και εμπορευμάτων, στα δυτικά, για να υπάρχει πρόσβαση στη θάλασσα, και στα νότια, για να εξυπηρετούνται στρατιωτικοί σκοποί. Η υδροδότηση της πόλης γινόταν από μια πηγή, που βρισκόταν ΒΑ του λόφου.

Η πόλη είχε περίπου 400-500 σπίτια, τα οποία κατοικούνταν από 3.000-3.500 κατοίκους. Τα σπίτια ήταν, συνήθως, τετράγωνα και ανήκαν στον τύπο της «οικίας με παστάδα». Ανάμεσα στα οικοδομικά τετράγωνα υπήρχαν ανοιχτοί χώροι - πλατείες. Στο δυτικό τμήμα της πόλης υπήρχαν τέσσερις δημόσιες περιοχές, ενώ στο ανατολικό δύο. Στην τριγωνική πλατεία ανακαλύφθηκε μία «τετράγωνη» και μια «στρογγυλή» κατασκευή, κατάλοιπα κτισμάτων με δημόσιο πιθανότατα χαρακτήρα.

Έχουν αποκαλυφθεί έξω από τα τείχη της πόλης τρία αρχαία Νεκροταφεία, το Βόρειο, το Ανατολικό και το Δυτικό. Το Δυτικό Νεκροταφείο αποκαλύφθηκε το 1931 από τους Θ. Πολυζώη και Ν. Βασιλάκο, οι οποίοι ανέσκαψαν κιβωτιόσχημους τάφους στους δυτικούς πρόποδες του λόφου και το «Ταφικό Μνημείο» κοντά στη Δυτική Πύλη.

Ο λόφος στη νεότερη εποχή

Στα νοτιοανατολικά του λόφου, τον 19ο αι. ανοίχτηκαν λατομεία, που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες οικοδόμησης της σύγχρονης πόλης του Βόλου. Τα λατομεία αυτά μαζί με τα λατομεία της τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ Ηρακλής, εκτείνονται έξω ακριβώς από τον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο της Γορίτσας, στα ανατολικά του λόφου. Στην κορυφή του υπάρχουν δύο πολυβολεία, πιθανότατα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής

Ο λίθινος ναός είναι χτισμένος στο ψηλότερο σημείο του λόφου. Ανήκει στην ενορία των Εισοδίων της Θεοτόκου του Άνω Βόλου. Οικοδομήθηκε στη θέση παλαιότερου Χριστιανικού ναού του 18ου αι., ενώ υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη αρχαίου ιερού στην ίδια θέση. Για το χτίσιμο της εκκλησίας χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά οικοδομικό υλικό από το αρχαίο ιερό.

Την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας επικοινωνούσε μέσω στοών με το Ναό Γεννήσεως Θεοτόκου της «Παναγίας Τρύπας». Την Παρασκευή της Διακαινησίμου, μετά από δύο ώρες πεζοπορίας πιστών, η εικόνα μεταφέρεται από τον Ιερό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου του Άνω Βόλου στο ναό του λόφου της Γορίτσας.

Ναός Γενεσίου Θεοτόκου
«Παναγία Τρύπα» Γορίτσας

Η «Παναγία Τρύπα» Γορίτσας είναι μια παράκτια σπηλιά χτισμένη στις νότιες υπώρειες του λόφου της Γορίτσας. Πάνω από αυτήν διερχόταν ο Μουτζούρης, το τρενάκι του Πηλίου. Ήταν το ασκητήριο των Όσιων Ανάργυρων αδερφών και των συγγενών του Αποστόλου Παύλου, Ζηναΐδος και Φιλονίλλας από την Ταρσό της Κιλικίας. Το σπήλαιο ήταν ένα είδος νοσοκομείου όπου προσέφεραν τις ιατρικές τους υπηρεσίες δωρεάν.

Η σπηλιά ήταν καταφύγιο βοσκών και ψαράδων. Εκεί, σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε η Εικόνα της Παναγίας Σπηλιώτισσας. Έτσι, λειτουργούσε και ως λατρευτικός χώρος. Το 1892 χτίστηκε μέσα στο σπήλαιο για πρώτη φορά ναός και το 1950 το αρχικό κτίσμα συμπληρώθηκε με την οικοδόμηση ενός πρόναου, μπροστά από τη σπηλιά.